اشتباهات ثبت احوال و مراحل شکایت از اداره ثبت احوال 

سازمان ثبت احوال یکی از مهم ترین نهاد هایی است که زیر نظر وزارت کشور فعالیت می کند و دارای عملکرد حقوقی، مالی و اداری خاصی تحت نظر ستاد مرکزی ثبت احوال می باشد. 

این سازمان یکی از فعال ترین مراجع با بازدیدکنندگان فراوانی است که فعالیت ها و وظایف مختلفی را طبق ضوابط و ابلاغیه های دستوری اجرا می کند.

در این مقاله درباره سازمان ثبت احوال و علی الخصوص اشتباهاتی که منجر به شکایت از این سازمان می شود، صحبت خواهیم کرد. همچنین هزینه، نحوه و مراجع معتبر شکایت از آن را بررسی می کنیم.

پیشینه تاسیس ثبت احوال

قانون ثبت احوال در ایران در تاریخ 20 آذر سال 1297 شمسی برای نخستین بار تصویب شد و پس از آن سازمان ثبت احوال که در زمان تاسیس به آن اداره سجل احوال گفته می شد، طی مدت 10 سال در همه شهرهای سراسر کشور تاسیس شد و از سال 1319 زیر نظر وزارت کشور به فعالیت مشغول شد؛ پس از آن نامِ اداره کل آمار و ثبت احوال برای این سازمان منصوب شد تا اینکه در سال 1355 نام نهایی آن یعنی سازمان ثبت احوال تصویب شد.

نخستین فعالیت این سازمان شامل صدور شناسنامه در دی ماه سال 1297 بوده و سپس در سال 1355 قانون ثبت احوال جدیدی تصویب شد و در نهایت در سال 1363 مجلس شورای اسلامی تغییراتی را در این قانون اعمال کرد. وظایفی که طبق قانون به این سازمان محول شده، بسیار مهم و تعیین کننده است و به همین دلیل حساسیت پیروی از ضوابط و قوانین آن برای دست اندر کارانش از اهمیت زیادی برخوردار می باشد.

نحوه عملکرد ثبت احوال

طبق ماده 1 قانون ثبت احوال وظایف این سازمان شامل موارد زیر می باشد:

1. ثبت ولادت و صدور شناسنامه
2. ثبت واقعه وفات و صدور گواهی مرگ
3. تعویض شناسنامه های موجود در دست مردم
4. ثبت ازدواج و طلاق و نقل تحولات
5. صدور گواهی ولادت برای اتباع خارجه
6. تنظیم دفاتر ثبت کل وقایع و نام خانوادگی
7. جمع آوری و تهیه آمار انسانی سراسر کشور و انتشار آن
8. و...

به طور کلی نحوه عملکرد این سازمان در راستای وظایفی که بیان شد و با رعایت چهارچوب های تعیین شده می باشد؛ اما علاوه بر این موارد یک سری اهداف کلان و کیفی دیگری برای مجریان آن ها وجود دارد که تعدادی از آن ها در ادامه ذکر می شود:

• سامان بخشی به مسائلی همچون ثبت وقایع حیاتی و مهاجرت در کشور
• تولید و انتشار آمار و اطلاعات جمعیتی افراد
• استقرار سازمان الکترونیک
• افزایش ضریب ایمنی اسناد و مدارک سجلی و هویتی
• فراهم کردن زمینه شناسایی الکترونیکی افراد
• ارتقاء سطح دانش فنی، علمی و مهارت های کاری پرسنل
• و...

اشتباهات رایج در ثبت احوال چیست؟

پیش از شناخت نحوه شکایت از ثبت احوال بهتر است ابتدا اشتباهاتی که باعث شکایت از این سازمان می شود را بشناسید. اهمیت بسیار بالای فعالیت های این سازمان برای همه آشکار است؛ ولی متاسفانه در سازمان ثبت احوال نیز مانند سایر سازمان ها و ارگان های کشور امکان بروز خطا و اشتباهات وجود دارد.

تعدادی از اشتباهاتی که موجب بروز مشکلاتی برای افراد و شکایت از سوی آنان علیه این سازمان می شود، شامل موارد زیر است:

• اشتباه در ثبت تاریخ تولد افراد و صدور شناسنامه:

 طبق ماده 1 قانون ثبت احوال یکی از وظایف این سازمان ثبت تاریخ تولد افراد و صدور شناسنامه برای آن هاست.

یکی از بیشترین اشتباهاتی که معمولا توسط ماموران و پرسنل ثبت احوال رخ می دهد و باعث شکایت از آن ها می شود، اشتباه در ثبت تاریخ تولد و صدور شناسنامه برای افراد می باشد.

در صورتیکه این اشتباه با پیگیری و درخواست برطرف نشود، افراد به لحاظ قانونی حق شکایت از متخلفان را خواهند داشت.

• اشتباه در ثبت نام و نام خانوادگی افراد:

دومین مورد از اشتباهات رایج این سازمان خطا در ثبت نام یا نام خانوادگی افراد است؛ این اشتباه ممکن است از سوی متقاضیان نیز رخ دهد و ناشی از اظهار غلط اطلاعات باشد که در چنین مواردی ثبت احوال مسئولیتی در قبال این افراد ندارد و تنها زمانیکه اشتباه ناشی از قصور پرسنل باشد، جای پیگیری و شکایت باقی خواهد ماند.

• اشتباه در ثبت تاریخ وفات و صدور گواهی فوت:

یکی دیگر از وظایف خطیر سازمان ثبت احوال صدور گواهی فوت افراد و ثبت تاریخ فوت آن ها می باشد.

کوتاهی پرسنل ثبت احوال در این امر چه عمدا و چه سهوا، زمینه بروز مشکلات فراوانی را ایجاد می کند و به همین علت امکان شکایت را نیز فراهم خواهد کرد.

• اشتباه در تعویض شناسنامه اشخاص:

سومین مورد از وظایف این سازمان که در ماده 1 قانون ثبت احوال به آن اشاره شده است، تعویض شناسنامه های موجود در دست مردم است.

در سال های اخیر تعویض شناسنامه های قدیمی توسط سازمان های ثبت احوال در سراسر کشور انجام می شود؛ در صورتیکه در این امر اشتباهی رخ دهد، اشخاص مجاز به شکایت خواهند بود.

• سوء استفاده از هویت و اطلاعات شخصی افراد:

امانت داری یکی از اصول مهم برای پرسنل این سازمان است که باید رعایت شود؛ در صورت وقوع هرگونه سوءاستفاده از اطلاعات شخصی افراد توسط ماموران و کارکنان ثبت احوال، حق شکایت و پیگیری برای افراد مجاز خواهد شد.

برای شکایت از ثبت احوال به کجا باید مراجعه کرد؟

درصورتیکه هر یک از اشتباهات رایجِ ذکر شده توسط سازمان ثبت احوال و پرسنل آن رخ دهد؛ حق شکایت و پیگیری را برای افراد شاکی فراهم می کند.

شکایت از سازمان ثبت احوال به طور کلی از سه طریق قابل انجام است:

1. از طریق خودِ سازمان ثبت احوال
2. از طریق وزارت کشور
3. از طریق دیوان عدالت اداری

در ابتدا و در صورت امکان افراد می توانند برای رفع اشتباهات و ثبت شکایت خود به سازمان ثبت احوال مورد نظر مراجعه کنند و درخواست اعتراض و پیگیری خود را ثبت نمایند؛ درصورتیکه مشکل برطرف نشد، از طریق سایر مراجع می توانند شکایت خود را پیگیری کنند.

هزینه شکایت از ثبت احوال

همانطور که ذکر شد، سه مرجع مختلف برای شکایت از سازمان ثبت احوال وجود دارد.

نکته قابل ذکر این است که شکایت از طریق خودِ این سازمان یا وزارت کشور هیچ هزینه ای برای اشخاص نخواهد داشت و به صورت رایگان انجام می شود؛ اما شکایت از طریق دیوان عدالت اداری هزینه های یکسانی را برای تمام افراد به دنبال دارد که برای آگاهی از میزان دقیق آن باید به قانون بودجه کشور در سال جاری رجوع شود.

نحوه شکایت از ثبت احوال از طریق مراجع مختلف

شکایت از ثبت احوال از طریق وزارت کشور به این صورت است که پس از ثبت شکایت از سوی افراد و برای بررسی و پیگیری آن لازم است افراد مدت تقریبا زیادی را منتظر بمانند تا این مرجع بتواند بهترین تصمیم گیری را نسبت به آن شکایت لحاظ کند؛ در این بین حتی امکان انصراف از شکایت نیز برای افراد وجود خواهد داشت.

شکایت از سازمان ثبت احوال از طریق دیوان عدالت اداری به صورت کاملا تخصصی پیگیری می شود و معمولا به صرف زمان بیشتری احتیاج دارد؛ شکایت در این دیوان دارای دو مرحله بدوی و تجدیدنظر است اما یک نکته قابل ذکر این است که ثبت شکایت در دیوان عدالت اداری باید حتما دارای جنبه دولتی باشد. ثبت شکایت از ثبت احوال در این دیوان از طریق سامانه ساجد و به صورت الکترونیکی نیز قابل انجام است.

سخن نهایی

یکی از سازمان‌ های فعال و حساسی که وظایف مختلفی از جمله: ثبت اطلاعات مختلف افراد، صدور گواهی و جمع آوری آمار انسانی را دارد، سازمان ثبت احوال می باشد. در برخی موارد بروز اشتباهاتی توسط ماموران این سازمان زمینه طرح شکایت از سوی اشخاص را فراهم می کند.

در این مقاله درباره اشتباهات رایج، شکایت از ثبت احوال، هزینه های شکایت از این سازمان و... صحبت شد؛ امیدواریم با مطالعه این مطالب به افزایش آگاهی شما در این زمینه کمک کرده باشیم.